Trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học, hai thuật ngữ thường gây rối là ‘Phương pháp nghiên cứu’ và ‘Thiết kế nghiên cứu’. Mặc dù cả hai đều là thành phần quan trọng của bất kỳ nghiên cứu nào, chúng phục vụ mục đích khác nhau và bao gồm các khía cạnh khác nhau của quá trình nghiên cứu.
Mục tiêu của bài viết này, Viết Thuê 247 để làm rõ sự khác biệt giữa hai khái niệm này và giúp người đọc hiểu về vai trò độc đáo của chúng trong nghiên cứu khoa học.
1. Tìm hiểu phương pháp nghiên cứu là gì?
1.1. Phương pháp nghiên cứu là gì?
Phương pháp nghiên cứu là một khái niệm rộng lớn, bao gồm một loạt các quy trình, thủ tục và công cụ nghiên cứu khác nhau. Điều này có nghĩa là nó bao gồm cả các kỹ thuật thu thập thông tin và các phương pháp phân tích dữ liệu. Trong đó, có một số phương pháp được sử dụng rộng rãi trong lĩnh vực khoa học xã hội, bao gồm phương pháp phỏng vấn, phương pháp khảo sát và phương pháp quan sát.
Nếu nhà nghiên cứu muốn tìm hiểu sâu về thái độ cá nhân, kinh nghiệm sống và cảm nhận của một cá nhân hoặc nhóm người, thì họ sẽ thường sử dụng phương pháp phỏng vấn sâu. Trong khi đó, nếu mục đích của nghiên cứu là để thu thập được những thông tin tổng thể, những dữ liệu có ý nghĩa thống kê về một nhóm lớn người, thì phương pháp khảo sát sẽ là lựa chọn phù hợp.
1.2. Phân loại phương pháp nghiên cứu
Để nói một cách ngắn gọn, phương pháp nghiên cứu có thể được chia thành hai loại chính: nghiên cứu định tính và nghiên cứu định lượng. Nghiên cứu định tính tập trung vào việc hiểu sâu sắc về chủ đề, trong khi nghiên cứu định lượng tập trung vào việc thu thập và phân tích dữ liệu số. Tùy thuộc vào mục tiêu và phạm vi của nghiên cứu, các nhà nghiên cứu có thể sử dụng một trong hai phương pháp này hoặc kết hợp cả hai (phương pháp hỗn hợp) để đạt được kết quả nghiên cứu tốt nhất.
Phương pháp nghiên cứu là một phần quan trọng của quá trình nghiên cứu, cung cấp một cái nhìn tổng quát về bộ khung nghiên cứu và giúp thu hẹp phạm vi lựa chọn dựa trên lĩnh vực nghiên cứu cụ thể của bạn. Trong thực tế, có rất nhiều phương pháp nghiên cứu khác nhau, nhưng không phải phương pháp nào cũng có thể hoàn toàn phù hợp với mỗi nghiên cứu. Phương pháp nghiên cứu mà bạn chọn sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm vấn đề nghiên cứu hoặc câu hỏi cụ thể và thiết kế nghiên cứu tổng thể của bạn.
1.3. Hình thức phương pháp nghiên cứu
Mục đích chính của nghiên cứu là tạo ra kiến thức mới hoặc tìm kiếm sự hiểu biết sâu sắc về một lĩnh vực nhất định. Đây là một quá trình phức tạp và đòi hỏi sự thấu hiểu sâu sắc, nhưng nó cũng mang lại lợi ích lớn. Điều này có thể được thực hiện dưới ba hình thức sau:
- Nghiên cứu khám phá (Exploratory research): Đây là phương pháp giúp tổng quan và định nghĩa vấn đề, là bước đầu tiên trong bất kỳ nghiên cứu nào.
- Nghiên cứu xây dựng (Constructive research), nơi kiểm tra lý thuyết và đề xuất giải pháp cho các vấn đề. Điều này thường liên quan đến việc phát triển và kiểm tra các giải pháp tiềm năng để xử lý các vấn đề cụ thể.
- Nghiên cứu thực chứng (Evidence-based research) là một phương pháp nghiên cứu mà trong đó sử dụng bằng chứng thực nghiệm để kiểm tra tính khả thi của giải pháp. Đây là một phần không thể thiếu của quá trình nghiên cứu, giúp đảm bảo rằng các giải pháp được đề xuất không chỉ lý thuyết mà còn có thể hoạt động trong thực tế.
2. Tìm hiểu thiết kế nghiên cứu là gì?
2.1. Thiết kế nghiên cứu là gì?
Thiết kế nghiên cứu là một bản kế hoạch chi tiết và bản đồ hướng dẫn cho phương pháp nghiên cứu mà bạn lựa chọn. Nó chính là công cụ giúp bạn cụ thể hóa và phân tích các bước cần thiết để đạt được mục tiêu nghiên cứu.
Không có một thiết kế nghiên cứu thích hợp, việc thực hiện dự án sẽ trở nên rất khó khăn, thậm chí gần như bất khả thi. Điều này cho thấy thiết kế nghiên cứu đóng một vai trò quan trọng trong việc đảm bảo quá trình nghiên cứu diễn ra một cách suôn sẻ và hiệu quả.
Nếu có một thiết kế nghiên cứu tốt, bạn sẽ biết chính xác khi nào cần làm gì và làm như thế nào. Nói cách khác, thiết kế nghiên cứu giúp bạn xác định lộ trình và ra quyết định chiến lược trong quá trình nghiên cứu.
Thiết kế nghiên cứu liên quan đến quy trình thực hiện, cách thức đạt được mục tiêu của dự án. Nó giúp sinh viên hiểu rõ hơn về mối liên hệ giữa các phần khác nhau của dự án, từ đó tạo ra một cấu trúc tổng thể cho dự án nghiên cứu. Vì vậy, thiết kế nghiên cứu đóng vai trò trung tâm trong việc biểu hiện cấu trúc tổng thể của dự án nghiên cứu.
Thiết kế nghiên cứu quan trọng trong việc đảm bảo rằng thông tin thu thập được trong quá trình nghiên cứu có thể giải đáp được các câu hỏi hoặc vấn đề ban đầu. Điều này nghĩa là kết quả và kết luận của bạn phải chính xác tương ứng với các câu hỏi nghiên cứu ban đầu. Nếu không cẩn thận trong việc lựa chọn thiết kế nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu, kết quả dự án có thể không đạt được các yêu cầu hoặc kỳ vọng đã đặt ra.
Nếu phát hiện sai sót trong thiết kế nghiên cứu, bạn có thể phải áp dụng một phương pháp nghiên cứu khác và chỉnh sửa lại thiết kế nghiên cứu ban đầu.
2.2. Phương pháp thiết kế nghiên cứu
Những yếu tố quan trọng của thiết kế nghiên cứu bao gồm: lựa chọn phương pháp nghiên cứu phù hợp, quá trình thu thập và phân phối mẫu, cách thức thu thập và phân tích dữ liệu, và các thủ tục cũng như công cụ sẽ được sử dụng trong quá trình nghiên cứu.
- Mô tả: là một phương pháp nghiên cứu mà chúng ta thường sử dụng để mô tả các biến đổi trong các tình huống cụ thể. Các loại nghiên cứu điển hình, khảo sát, và quan sát tự nhiên đều thuộc loại này.
- Tương quan: Nghiên cứu tương quan giúp ta tìm hiểu mối quan hệ giữa các biến số. Các nghiên cứu về bệnh chứng và nghiên cứu quan sát là những ví dụ điển hình.
- Thử nghiệm: là một phương pháp nghiên cứu mà chúng ta thực hiện các thử nghiệm để kiểm tra một giả thuyết cụ thể.
- Bán thực nghiệm: Phương pháp nghiên cứu này thường được áp dụng trong các thử nghiệm hiện trường hoặc thử nghiệm bán thực nghiệm.
- Phân tích tổng hợp: Meta-analysis là một phương pháp nghiên cứu tổng hợp các kết quả từ nhiều nghiên cứu khác nhau.
- Nhận xét: là phương pháp nghiên cứu tổng quan tài liệu hoặc tổng quan hệ thống để đánh giá một vấn đề cụ thể.
3. Sự khác biệt giữa phương pháp nghiên cứu và thiết kế nghiên cứu:
| Đặc điểm | Phương pháp nghiên cứu | Thiết kế nghiên cứu |
|---|---|---|
| Định nghĩa | Kỹ thuật và thủ tục cụ thể được sử dụng để thu thập và phân tích dữ liệu. | Kế hoạch hoặc cấu trúc tổng thể cho nghiên cứu, bao gồm các phương pháp nghiên cứu, đối tượng nghiên cứu, quy trình thu thập dữ liệu và phương pháp phân tích dữ liệu. |
| Mức độ trừu tượng | Cụ thể và chi tiết. | Trừu tượng và khái quát hơn. |
| Mục đích | Cung cấp các công cụ cụ thể để thu thập và phân tích dữ liệu. | Cung cấp một khuôn khổ cho nghiên cứu và đảm bảo rằng nghiên cứu được thực hiện một cách logic và hiệu quả. |
| Ví dụ | Khảo sát, phỏng vấn, thí nghiệm, phân tích dữ liệu định lượng, phân tích dữ liệu định tính. | Nghiên cứu thí nghiệm, nghiên cứu mô tả, nghiên cứu trường hợp, nghiên cứu so sánh. |
| Mối quan hệ | Phương pháp nghiên cứu là các thành phần cụ thể được sử dụng để thực hiện thiết kế nghiên cứu. | Thiết kế nghiên cứu cung cấp bối cảnh và hướng dẫn cho việc sử dụng các phương pháp nghiên cứu. |
4. Ví dụ về phương pháp nghiên cứu và thiết kế nghiên cứu:
4.1. Nghiên cứu về tác động của phương pháp học tập PBL (Problem-Based Learning) đối với kết quả học tập của học sinh:
Phương pháp nghiên cứu:
- Khảo sát: Sử dụng bảng câu hỏi để thu thập dữ liệu về thái độ, động lực học tập và kết quả học tập của học sinh trước và sau khi áp dụng phương pháp học tập PBL.
- Phỏng vấn: Phỏng vấn giáo viên và học sinh để thu thập thông tin chi tiết hơn về trải nghiệm của họ với phương pháp học tập PBL.
- Phân tích dữ liệu: Sử dụng các phương pháp thống kê để phân tích dữ liệu thu thập được và kiểm tra giả thuyết nghiên cứu.
Thiết kế nghiên cứu:
- Nghiên cứu thí nghiệm: Chia học sinh thành hai nhóm: nhóm thực nghiệm (học theo phương pháp PBL) và nhóm đối chứng (học theo phương pháp truyền thống). So sánh kết quả học tập của hai nhóm sau khi kết thúc học kỳ.
4.2. Nghiên cứu về mức độ hài lòng của khách hàng đối với dịch vụ của một công ty:
Phương pháp nghiên cứu:
- Khảo sát trực tuyến: Sử dụng bảng câu hỏi trực tuyến để thu thập dữ liệu về mức độ hài lòng của khách hàng đối với các khía cạnh khác nhau của dịch vụ, chẳng hạn như chất lượng sản phẩm, giá cả, dịch vụ khách hàng.
- Phỏng vấn qua điện thoại: Phỏng vấn một số khách hàng được chọn ngẫu nhiên để thu thập thông tin chi tiết hơn về trải nghiệm của họ với dịch vụ của công ty.
- Phân tích dữ liệu: Sử dụng các phương pháp thống kê để phân tích dữ liệu thu thập được và xác định các yếu tố ảnh hưởng đến mức độ hài lòng của khách hàng.
Thiết kế nghiên cứu:
- Nghiên cứu mô tả: Thu thập dữ liệu về mức độ hài lòng của khách hàng hiện tại của công ty. Phân tích dữ liệu để xác định các xu hướng và mô hình trong mức độ hài lòng của khách hàng.
4.3. Nghiên cứu về tác động của một chương trình can thiệp giáo dục đối với tỷ lệ bỏ học của học sinh:
Phương pháp nghiên cứu:
- Phân tích dữ liệu: Sử dụng dữ liệu hành chính về tỷ lệ bỏ học của học sinh trước và sau khi triển khai chương trình can thiệp giáo dục.
- Phỏng vấn: Phỏng vấn học sinh đã tham gia chương trình can thiệp giáo dục để thu thập thông tin về trải nghiệm của họ và lý do họ bỏ học hoặc không bỏ học.
- Nhóm thảo luận: Tổ chức các nhóm thảo luận với giáo viên và phụ huynh học sinh để thu thập ý kiến của họ về chương trình can thiệp giáo dục.
Thiết kế nghiên cứu:
- Nghiên cứu bán thực nghiệm: Chia học sinh thành hai nhóm: nhóm thực nghiệm (tham gia chương trình can thiệp giáo dục) và nhóm đối chứng (không tham gia chương trình can thiệp giáo dục). So sánh tỷ lệ bỏ học của hai nhóm sau một khoảng thời gian nhất định.
—-
Cảm ơn bạn đã đọc bài viết trên. Chúng tôi hy vọng rằng bạn đã tìm thấy nó hữu ích và thú vị.
Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi, ý kiến đóng góp hoặc muốn chia sẻ ý kiến về nội dung, xin vui lòng liên hệ với chúng tôi qua hotline: 0904.514.345. Hoặc email: vietthue247@gmail.com. Để được tư vấn sớm nhất với một mức giá phải chăng nhất.
Chúng tôi rất trân trọng sự quan tâm và ủng hộ của bạn. Cảm ơn bạn một lần nữa và chúc bạn một ngày tốt lành!
